Mỗi một ngành nghề lại có một ông tổ nghề riêng là người đã có công sáng tạo ra nghề và truyền lại cho con cháu. Cùng tìm hiểu về mâm cúng giỗ tổ nghề mộc đầy đủ nhất qua bài viết dưới đây.
Tìm hiểu về ông tổ nghề mộc
Ông tổ nghề mộc được biết đến là Lỗ Ban, một người làm mộc giỏi nổi tiếng ở đất Trung Hoa. Trong thời kỳ Lục quốc phân tranh, Lỗ Ban là người sáng tạo ra con diều bằng gỗ có thể nương theo chiều gió để đưa người nước mình sang đất nước của địch để thám thính, từ đó cấp báo những thông tin quan trọng, góp phần mang đến thắng lợi của cuộc chiến thời bấy giờ.
Không chỉ có công lớn trong cuộc chiến tranh đó, Lỗ Ban còn là người có công lớn trong việc chỉ huy xây dựng cung điện nguy nga cho vua được làm hoàn toàn bằng gỗ, chế tạo dụng cụ đo đạc được sử dụng trong ngành xây dựng cho tới tận ngày nay bằng gỗ điển hình như thước Lỗ Ban.
Bởi những đóng góp to lớn của ông mà Lỗ Ban đã được người đời sau này tôn làm ông tổ nghề thợ mộc và hàng năm lấy ngày mất của ông là ngày 20 tháng Chạp để làm ngày cúng giỗ tổ nghề.
Bên cạnh tương truyền Lỗ Ban là ông tổ nghề mộc thì còn có một truyền thuyết khác ở Việt Nam kể rằng: Ngày xưa, có một chàng trai tên là Nguyễn Công Nghệ sống ở đời chúa Trịnh rất giỏi trong nghề làm mộc, điêu khắc, chạm trổ. Nguyễn Công Nghệ từng rất nổi tiếng và khi chúa Trình biết được thì đặc biệt được mời về để chạm trổ ngai vàng cho vua. Trong một lần ngủ quên trên ngai vàng mà bị xem là thất kính và bị nhốt vào ngục giam mãi sau khi bà chúa lên ngôi, khi để ý kỹ ngai vàng, bà mới nhận thấy tay nghề của Nguyễn Công Nghệ vô cùng cao thì ông mới được thả ra. Bà chúa đã cho gọi ông để chạm chỗ tượng Phật quan âm gồm 4 mặt có nghìn mắt nghìn tay hoành tráng nhất thời bấy giờ nên tên tuổi của ông được rất nhiều người biết đến.
Cũng bởi vậy mà truyền thuyết này ý muốn chỉ ông Nguyễn Công Nghệ chính là cụ tổ của nghề thêu.
Mặc dù vẫn còn nhiều tranh cãi nhưng người trong nghề cứ đến ngày 20 tháng Chạp lại sửa soạn mâm lễ cúng để dâng lên đấng bề trên thay cho lời cảm tạ.
Thời gian và địa điểm cúng giỗ tổ nghề mộc
Ngày 20 tháng chạp hàng năm được chọn là ngày cúng giỗ tổ vì mọi người lấy ngày giỗ của ông Lỗ Ban làm ngày cúng tổ nghề. Cứ vào ngày này, những người làm trong ngành mộc đều thành tâm và cùng nhau làm mâm cúng giỗ tổ.
Tuy nhiên, một số nơi không cúng giỗ tổ nghề vào 20 tháng Chạp mà lấy ngày 13 tháng 6 âm lịch hàng năm để làm lễ cúng giỗ tổ ngành mộc.
Địa điểm tổ chức lễ cúng giỗ tổ nghề mộc thường là ở nhà người thợ hoặc công xưởng sản xuất, nơi sản xuất nghề mộc để tổ nghề có thể chừng giám công việc làm ăn và phù hộ cho những người trong ngành.
Ở những làng nghề truyền thống nghề mộc thì mâm cúng tổ nghề thường được đặt ở thành hoàng để tất cả người dân trong làng có thể cùng tham dự.
Tìm hiểu ý nghĩa của mâm cúng giỗ tổ nghề mộc
Mâm cúng giỗ tổ nghề mộc được tổ chức hàng năm với nhiều ý nghĩa khác nhau. Thứ nhất, mâm cúng giỗ tổ là để thể hiện lòng biết ơn của con cháu đối với người đã sáng lập, phát triển và truyền bá nghề mộc cho con cháu sau này có công ăn việc làm, kiếm kế sinh nhai.
Việc cúng tổ nghề mộc nói riêng và cúng tổ nghề các ngành nghề nói chung đều thể hiện truyền thống biết ơn “ăn quả nhớ kẻ trồng cây”, “uống nước nhớ nguồn” của người dân Việt.
Thứ hai, mâm cúng giỗ tổ nghề mộc là lời khẩn cầu của những người trong nghề, mong cho công việc làm ăn ngành mộc được suôn sẻ, thuận lợi, làm được nhiều sản phẩm gỗ đẹp, buôn may bán đắt và tránh những rủi ro có thể xảy ra trong nghề.
Mâm cúng giỗ tổ nghề mộc cần chuẩn bị những gì cho tươm tất?
Một mâm cúng giỗ tổ nghề mộc cần được chuẩn bị những thức đồ lễ vật cơ bản sau:
- 1 đĩa trái cây ngũ quả
- 1 bình hoa tươi
- 1 thẻ nhang rồng phụng
- 2 cây đèn cầy
- 1 hũ muối, 1 hũ gạo
- Trà pha sẵn
- 1 chai rượu nếp
- 1 chai nước suối
- 1 đĩa trầu cau
- Giấy tiền cúng giỗ tổ nghề
- chè xôi mỗi loại 5 đĩa nhỏ
- 1 con gà trống luộc nguyên con
- 1 con heo quay
- 1 đĩa bánh bao (hoặc bánh hỏi, bánh chưng đều được)
- 1 đĩa chả lụa
Mâm cúng dù to nhỏ khác nhau cũng cần phải được chuẩn bị tươm tất để thể hiện tấm lòng của người cúng.
Đặc biệt khi chuẩn bị mâm cúng cần ghi nhớ lưu ý thực hiện theo những điều sau:
- Những thức cúng bắt buộc bao gồm: 1 con gà trống luộc, 1 con heo và 1 vò rượu nếp trắng là những thức cơ bản nhất người cúng cần chuẩn bị đầy đủ. Gà luộc cần chọn gà trống to khỏe, có mào đẹp, cựa đẹp để bày biện mâm cúng cho đẹp nhất. Có thể chọn heo vừa tầm tùy theo quy mô của nhóm thợ.
- Hoa quả lễ vật cần chọn thức cúng tươi ngon, đẹp mắt nhất, không được chọn những loại quả hỏng, thối nát, hoa bầm dập vì mâm cúng như vậy không những không thể hiện được tấm lòng mà còn bị các thần và đấng bề trên quở trách.
- Lễ vật không cần quá cầu kì, vượt quá khả năng mà cần chỉn chu, tươm tất thì sẽ tốt hơn.
Nghi thức tiến hành cúng giỗ tổ nghề mộc như thế nào?
Thông thường, người đứng ra chủ trì và tổ chức lễ cúng giỗ tổ nghề mộc sẽ là người lớn tuổi nhất và có uy tín trong nghề, được mọi người tin tưởng, kính trọng. Những người thợ mới vào nghề sẽ không được đứng lên chủ trì lễ cúng vì họ chưa hiểu hết các quy tắc và quy trình cúng tổ nghề và cũng bởi kinh nghiệm còn non kém nên chưa có được lòng tin và sự kính nể từ mọi người.
Khi tiến hành nghi thức cúng giỗ tổ nghề mộc, người đứng ra chủ trì sẽ thực hiện theo các bước sau:
Chuẩn bị mâm cúng đầy đủ từ sáng sớm
Mâm cúng nên được chuẩn bị từ sớm để có thể sẵn sàng mâm cúng giỗ tổ từ sớm. Buổi cúng nên diễn ra vào buổi sáng cho mát mẻ và mọi người sẽ có nhiều thời gian ngồi lại với nhau hơn.
Người đứng đầu nhóm thợ có thể bố trí sắp xếp người đi chợ từ sớm, mỗi người chịu trách nhiệm cho một thức cúng khác nhau để đảm bảo mua được đầy đủ những đồ lễ vật cần thiết.
Thức đồ lễ khi đã có đầy đủ sẽ được bày trên bàn cúng nhỏ theo nguyên tắc: những món đồ lễ mặn được bày ở chính giữa bàn, những thức hoa quả được bày phía trước mâm cúng, đèn nến hương nhang cũng được bày phía trước.
Mâm cúng phải được bày biện gọn gàng, đẹp mắt để thể hiện sự thành tâm.
Thực hiện nghi thức khấn vái
Đại diện nhóm thợ mộc sau khi thắp 3 nén hương thì vái 3 vái, chắp tay thành kính và bắt đầu đọc văn khấn giỗ tổ nghề. Nội dung bài văn khấn tổ nghề chủ yếu xoay quanh việc cảm ơn tổ nghề đã sáng tạo ra nghề, lưu truyền nghề cho con cháu và khấn xin tổ nghề phù hộ cho người trong nghề được bình an vô sự, ăn nên làm ra, tránh được những rủi ro đáng tiếc.
Về vị trí đứng, người đứng đầu đại diện thực hiện nghi lễ cúng sẽ đứng gần nhất với mâm cúng rồi lần lượt đến người thợ chính, thợ phụ rồi tiếp theo là những người học trò đứng phía sau. Trình tự thắp nhang cũng theo trình tự từ lớn đến nhỏ, những người làm nghề lâu năm sẽ thắp hương và khấn vái trước còn những người thợ học nghề mới vào sẽ thắp hương sau.
Sau khi thắp hương xong thì mọi người sẽ ngồi quây quần lại với nhau để chia sẻ những câu chuyện thú vị. Qua những buổi chuyện trò, chia sẻ những bài học kinh nghiệm quý báu như vậy, những người thợ mới sẽ học hỏi được rất nhiều điều từ những người thợ lành nghề.
Đốt tiền vàng và hạ lễ cúng
Sau khi nhang cháy hết, người chủ lễ khấn xin thêm một lần nữa để được đem tiền vàng đi đốt sau đó khấn xin để hạ lễ. Đồ lễ cúng sẽ được phân chia cho anh em trong nhóm thợ mộc để cùng hưởng lộc từ tổ nghề.
Trong khi thực hiện nghi thức khấn vái, tất cả mọi người từ người chủ trì đến những thợ mới vào nghề tham dự đều cần ăn mặc chỉnh tề, lịch sự, sạch sẽ, không được ăn mặc lếch thếch trong buổi cúng tổ nghề. Thêm nữa thái độ khi thực hiện nghi thức cúng cần phải thực sự nghiêm trang, không được cợt nhả, vô lễ với đấng bề trên.
Tìm hiểu về nghi thức cúng nhập môn nghề mộc
Thời điểm tổ chức cúng giỗ tổ nghề cũng là lúc những người mới nhập môn tham gia và coi như là lễ “gia mắt” với tổ nghề, báo cáo thực trạng vào nghề và mong được sự cho phép đồng thời cầu mong tổ sư phù hộ để có thể theo được nghề.
Lễ vật mà người mới nhập môn nghề mộc cần chuẩn bị bao gồm một bình rượu trắng và một con gà trống sống. Gà trống cần chọn loại to đẹp, lông mượt, mào đẹp, cựa đẹp. Gà trống càng đẹp càng thể hiện được lòng thành của người thợ và mong muốn được phát triển tốt trong nghề.
Sau khi dâng lễ vật, người mới nhập môn sẽ nhận một ly rượu trắng từ người người chủ trì lễ cúng và uống cạn ly rượu được rót ra để thể hiện lòng quyết tâm, ý muốn theo đuổi ngành mộc. Người thầy nhận đồ đệ cũng rót một chén rượu trắng và uống cạn như một sự chấp thuận nhận học trò mới và hứa hẹn sẽ tận tình chỉ dạy họ hết lòng, giúp họ gặt hái được những thành công trong sự nghiệp và tránh được những sai lầm đáng tiếc.
Chắc hẳn với những chia sẻ về mâm cúng giỗ tổ nghề mộc trên đây, quý bạn đọc đã hiểu hơn về nguồn gốc, ý nghĩa và những lễ vật cần chuẩn bị trong mâm cúng giỗ tổ. Quý khách hàng có thể tham khảo đồ cúng tại Dịch Vụ Đồ Cúng để tiết kiệm thời gian chuẩn bị đồng thời có được mâm cúng tổ nghề mộc chỉn chu, tươm tất nhất.
